FORMA ŻYCIA św. Klary z Asyżu – rozdział IV

Tekst IV rozdziału Formy Życia:

1 Przy wyborze opatki siostry są zobowiązane zachowywać kanoniczny sposób wyboru. 2 Niech się postarają zawczasu, aby był obecny minister generalny lub prowincjalny zakonu braci mniejszych, 3 który słowem Bożym zachęci je do przeprowadzenia wyboru w całkowitej zgodzie i ku ogólnemu pożytkowi. 4 Tylko profeska może być wybrana. 5 Gdyby zaś została wybrana lub w jakiś sposób ustanowiona nieprofeska, nie należy jej słuchać, aż złoży profesję, zobowiązując się do zachowania reguły naszego ubóstwa. 6 Po śmierci opatki mają nastąpić wybory nowej opatki.

7 Gdyby kiedyś ogół sióstr uznał, że opatka nie nadaje się do posługi i wspólnego pożytku wszystkich, 8 niech siostry w sposób wyżej wymieniony wybiorą sobie jak najprędzej inną na opatkę i matkę.

9 Wybrana niech rozważa, jaki ciężar wzięła na siebie i komu ma zdać rachunek za powierzone sobie owieczki. 10 Niech się stara innym przewodniczyć bardziej cnotami i świętymi obyczajami niż urzędem, aby siostry pociągnięte jej przykładem słuchały raczej z miłości niż z bojaźni.

11 Niech się wystrzega osobistych przywiązań, aby kochając bardziej niektóre nie gorszyła całości. 12 Niech pociesza smutne. Niech będzie również ostatnią ucieczką dla strapionych, bo jeśli one nie znajdą u niej skutecznego lekarstwa, może je ogarnąć rozpacz.

13 Niech we wszystkim zachowuje życie wspólne, a zwłaszcza w kościele, w sypialni, w refektarzu, infirmerii i w odzieży; 14 tak samo powinna to zachowywać wikaria.

15 Przynajmniej raz w tygodniu powinna opatka zwoływać siostry na kapitułę, 16 aby i sama, i one wyznały pokornie swoje wspólne i publiczne wykroczenia i zaniedbania, 17 a także by razem omówić sprawy dotyczące pożytku i dobra klasztoru. 18 Często bowiem Pan mniejszemu objawia to, co jest lepsze.

19 Nie wolno zaciągać poważnego długu bez wspólnej zgody sióstr i bez wyraźnej konieczności; należy to robić za pośrednictwem prokuratora. 20 Niech opatka ze swymi siostrami nie przyjmuje żadnego depozytu do klasztoru, 21 z tego bowiem powodu powstają często kłopoty i zgorszenia.

22 Dla zachowania jedności, wzajemnej miłości i pokoju wszystkie siostry na ważniejsze obowiązki klasztoru powinny być wybierane za wspólną zgodą wszystkich sióstr. 23 W taki sam sposób trzeba również wybrać przynajmniej osiem sióstr radnych, opatka zawsze powinna się ich radzić w sprawach, których wymaga sposób naszego życia. 24 Siostry także mogą a nawet powinny, jeśli to uznają za pożyteczne i stosowne, odsunąć pełniące obowiązki i radne, i na ich miejsce wybrać inne.

W czwartym rozdziale Forma życia opisuje zewnętrzną strukturę wspólnoty. Ukazanie sposobu zarządzania, uzupełnione jeszcze w rozdziale 10, jest jedną z najbardziej oryginalnych części Reguły. Głównymi źródłami dla tej części tekstu są Reguła niezatwierdzona św. Franciszka oraz reguła św. Benedykta.

Struktura IV rozdziału przedstawia się następująco:

w. 1-14 opatka

w. 1-5 normy dotyczące wyboru opatki

w. 6-8 przypadek śmierci opatki lub zwolnienia z urzędu

w. 9-14 napomnienie opatki dotyczące sposobu służenia wspólnocie

w. 15-21 cotygodniowa kapituła

w. 15-18 częstotliwość i sposób jej przeprowadzania

w. 19-21 kompetencje kapituły: zgoda na zaciągnięcie długu; Zakaz przyjmowania depozytów

w. 22-24 urzędy i radne

Wybór opatki

Forma życia przewiduje przede wszystkim, że opatka ma być wybrana zgodnie z powszechnie obowiązującym prawem kościelnym. Respektowanie prawa chroni wspólnotę przed możliwymi nadużyciami, a także gwarantuje niezależność od jakichkolwiek ingerencji z zewnątrz. Jest to zrozumiałe w kontekście średniowiecza. Zdarzało się wówczas, że o wyborze określonej opatki, zwłaszcza gdy pochodziła ona ze szlachetnego rodu, decydowały czynniki ludzkie. Reguła stosuje się tu również do przepisów Soboru Laterańskiego IV, który starał się o niezależność Kościoła od władzy doczesnej.

Klara jest za jednomyślnością: wybór musi przebiegać w pełnej zgodności. W formie życia w „świętej jedności” opatka musi być wyrazem zgodności dusz. Podobnie ewentualne zwolnienie z urzędu ma być wspólną decyzją całej wspólnoty, a nie tylko jej części.

Obecność ministra Zakonu Braci Mniejszych

Reguła Klary przewiduje, że to ważne dla wspólnoty sióstr wydarzenie, jakim jest kapituła wyborów, powinno być przygotowane poprzez uprzednie wygłoszenie Słowa Bożego przez ministra generalnego lub prowincjalnego braci. Z prawnego punktu widzenia, nie jest łatwo zinterpretować to polecenie. Nie ma tu mowy, aby minister przewodniczył kapitule, gdyż bezpośrednim przełożonym jest kardynał protektor. Jego obecność gwarantuje natomiast związek charyzmatyczny. Minister ma pomóc przeżyć siostrom czas wyborów w zgodzie i jedności. Siostry mają się o to wcześniej postarać, co wskazuje na to, że nie jest to obowiązkiem Zakonu, ale prośbą ze strony sióstr.

Klara dotyka tu sprawy, której nigdy wcześniej sama nie przeżyła. Była opatką do końca swego życia. Myśli o przyszłości i o wyborach, które będą musiały nastąpić po jej śmierci.

Wersy te opisują sprawę zawsze bardzo delikatną i wymagającą głębokiego rozeznawania. Ujawnia się tu ewangeliczne wyczucie Klary: minister ma pomóc siostrom szukać pełnej zgodności i dobra wspólnego. Decydujące nie są tu jego osobiste zalety ani zdolność do dialogu, ale przepowiadanie Słowa Bożego. Jedynie Słowo Boże, które jest Duchem i życiem, może uwolnić siostry od ciasnych, jedynie ludzkich kryteriów, zbyt często stronniczych i uwarunkowanych osobistymi interesami, oświecając i uzdalniając serca do szukania prawdziwego dobra wspólnoty i zjednoczenia w miłości.

Aby dobrze zrozumieć klariańską wizję wspólnoty trzeba zwrócić jeszcze uwagę na kryteria w wyborze opatki. Są one zawarte w słowach: „w całkowitej zgodzie i ku ogólnemu pożytkowi”, ad omnimodam concordiam et communem utilitatem. To ostatnie kryterium będzie powtórzone jako warunek, aby opatka mogła kontynuować wypełnianie swej posługi. Na nic jednomyślność, jeśli nie służy ona prawdziwemu dobru wspólnoty. Podobnie, nie ma prawdziwego dobra, jeśli osiąga się je kosztem podziałów.

Tylko profeska może być wybrana

Klara uzupełnia przepisy dotyczące wyborów opatki obowiązującymi w tym czasie normami prawnymi. Mnich, który nie złożył profesji nie mógł zostać opatem, a gdyby nawet został wybrany, wybór ten powinien zostać unieważniony. Opatką może zostać tylko siostra, która ślubowała formam paupertatis nostrae. Matka jest pierwszą strażniczką formy życia, charyzmatu streszczonego w tym krótkim wyrażeniu „forma naszego ubóstwa”. Również, gdyby została wybrana nie profeska lub też gdyby opatka została nałożona z zewnątrz, siostry będą jej posłuszne dopiero, gdy złoży ślub ubóstwa, a więc gdy stanie się w pełni siostrą ubogą.

Po śmierci opatki mają nastąpić wybory nowej opatki

Tu Klara odnosi się do monastycznej tradycji dożywotniej funkcji opata. Jak wiemy, również ona sama pozostawała opatką do końca swego życia. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy wszystkie siostry uznają, że opatka nie nadaje się do posługi i wspólnego pożytku sióstr. Gdy tak się stanie siostry mają nie tyle prawo, co obowiązek, aby wybrać nową opatkę. Przepis ten wynika z uznania prymatu wspólnoty, która ma prawo wybierać oraz odwoływać swych przełożonych, rozeznając rzeczywistą ważność pełnionego urzędu. Klara nie przewiduje natomiast możliwości, że sama opatka rezygnuje z posługi.

Warto zauważyć, że w miejscu, gdzie Reguła zatwierdzona używa uroczystego „w imię Pańskie”, Klara pisze „jak najszybciej” inspirując się tu zapisem konstytucji prenarbońskich, mówiącym o śmierci ministra prowincjalnego i określającym sposób wyborów. Siostry mają wybrać „inną opatkę i matkę”. W całej Regule tylko tu używa się wyrażenia mater. Przeciwnie jest w przypadku Testamentu, w którym w ogóle nie pojawia się określenie abbatissa.

Oczywiste jest, że rozeznanie dotyczące opatki, która nie jest w stanie pełnić swej posługi wymaga wielkiej dojrzałości wspólnoty, wielkiej uczciwości: nie chodzi tu o odwołanie opatki niegodnej moralnie, ale o zwolnienie z urzędu tej, która nie jest już w stanie służyć pożytkowi wspólnemu, albo z innych powodów, które mogą zaliczać się do tego ogólnego stwierdzenia „nie nadaje się”.

Dziesięć lat później ta kompetencja wspólnoty zostanie przeniesiona w regule papieża Urbana IV na wizytatora, który podczas dorocznych wizytacji ma ocenić, czy dana opatka może nadal pełnić swą funkcję, czy też nie.

Wybrana niech rozważa, jaki ciężar wzięła na siebie

Przejściem z części prawnej dotyczącej wyboru lub zastąpienia opatki do sekcji poświęconej jej tożsamości duchowej i zadań wobec wspólnoty jest wyrażenie „opatka i matka”. Naturalnie przechodzi się od zewnętrznego do wewnętrznego wymiaru władzy. Od formy kanonicznej do ewangelicznej. Klara korzysta tu z własnego doświadczenia wielu lat służenia siostrom. Jest to jedno z dwóch miejsc w Regule, gdzie Klara tak wyraźnie czerpie z reguły świętego Benedykta. Nigdy nie cytuje jej dosłownie, ale korzysta z tego źródła z wolnością osoby, która zna tekst i głęboko go rozumie.

Klara cytując 64 rozdział Reguły Benedykta: „Ten, kto został opatem, niechaj zawsze pamięta, jakie brzemię podjął i komu zda sprawę ze swego zarządu”, zamienia ostatnie słowa na „komu ma zdać rachunek za powierzone sobie owieczki”. Vilicationis suae odnosi się do sprawowania władzy, a de grege sibi commisso do osób, które są powierzone jej trosce duszpasterskiej: uwaga nie jest skierowana na siebie, ale na dobro innych.

Z dwóch obszernych rozdziałów reguły Benedykta dotyczących władzy (2 i 64), Klara wybiera ten, który określa ją jako ciężar, onus, jarzmo do niesienia na swych plecach, a które w przeciwieństwie do tego, proponowanego uczniom przez Jezusa, nie wydaje się słodkie. Klara w Testamencie sama stwierdza, że ten ciężar może stać się lżejszy dzięki miłości wzajemnej pomiędzy siostrami. Słowa „na siebie” są dodatkiem Klary i wydaje się, że jest to szczegół autobiograficzny, który wyraża to, czego sama doświadczała w swej posłudze.

I komu ma zdać rachunek za powierzone sobie owieczki

W Testamencie (w. 46) Klara stosuje wyrażenie: „mała trzódka, którą w swym świętym Kościele Pan Ojciec zrodził słowem i przykładem świętego Franciszka”. Opatka nie jest więc właścicielką swej wspólnoty, ale po prostu strzeże stada, które Bóg jej powierzył: jemu będzie musiała zdać rachunek z każdej ze swych owiec oraz z wierności całej wspólnoty otrzymanemu powołaniu.

Niech się stara innym przewodniczyć bardziej cnotami i świętymi obyczajami niż urzędem

Tu również Klara cytuje regułę Benedykta, wprowadzając pewne zmiany. Tekst źródłowy mówi o opacie: „Niech wie, że ma raczej pomagać niż przewodzić”, Klara mówi, że opatka ma przewodzić, ale cnotami i świętym życiem. Podobne stwierdzenie znajdziemy w jej Testamencie (w. 61-62). Używając innego sformułowania Testamentu opatka ma być również „przykładem i zwierciadłem”. Pasterz idzie przodem i bardziej swym życiem niż słowami, wskazuje właściwą drogę.

Sama Klara rozpoczęła drogę za Panem dzięki przekonywującemu przykładowi Franciszka. Nie tyle wartość prawna pełnionego urzędu daje moc władzy, ale piękno i atrakcyjność, które jaśnieją w życiu. Podobnie nie poczucie poddania władzy wzbudza posłuszeństwo, ale miłość. Klara przedstawia władzę w kontekście miłości, która jest sensem całego życia chrześcijańskiego. Relacja przełożona-podwładna to związek miłości pomiędzy matką i siostrami, pomiędzy osobami, które dzielą to samo powołanie, które budują się wzajemnie w przykładzie ewangelicznym i we wzajemnej miłości.

Niech się wystrzega osobistych przywiązań, aby kochając bardziej niektóre nie gorszyła całości

Tutaj Klara przechodzi do obszernego opisu ministra generalnego z Memoriale in desiderio animae, cytując prawie dosłownie niektóre jego fragmenty (2Cel 185). Troska matki o siostry wyraża się w konkrecie życia codziennego. Opatka ma być przede wszystkim narzędziem jedności, jej miłość powinna być jednakowa dla każdej siostry, bez zamykania się i faworyzowania.

Niech pociesza smutne. Niech będzie również ostatnią ucieczką dla strapionych

Klara czerpie tu nadal z życiorysu Franciszka. Opatka ma żywić szczególną miłość wobec sióstr słabych, które cierpią, przeżywają trudności czy pokusy podobnie jak pasterz, który troszczy się najpierw o owce zgubione czy ranne. Akta procesu kanonizacyjnego pełne są opisów sytuacji, gdy Klara okazywała się troskliwą matką wobec chorych, słabych, grzesznych.

Wikaria

Wspólnotowy obraz władzy ma znaczące konsekwencje również w formie zarządzania klasztorem. Przy opatce widzimy inne postaci i struktury zarządu, z różnymi zadaniami: wikaria, kapituła, osiem radnych. W tej normie dotyczącej dzielenia życia wspólnego znajdujemy po raz pierwszy wzmiankę o wikarii.

Funkcja ta inspiruje się prawodawstwem Zakonu Braci Mniejszych: w 1219 roku Franciszek, wyruszając na Wschód, zostawił we Włoszech dwóch wikariuszów, którzy mieli go zastępować: brata Mateusza z Narni i brata Grzegorza z Neapolu. Gdy później na kapitule w 1220 roku Franciszek zrzekł się swej posługi ministra generalnego, nominował swoim wikariuszem Piotra z Katanii.

W Forma vitae nie mówi się nic szczególnego o wikarii, o jej cechach czy o sposobie jej wyboru. Pojawia się w Regule 9 razy i wydaje się być jedynie siostrą, która zastępuje opatkę w przypadku, że ta jest nieobecna lub nie może pełnić swego urzędu.

Cotygodniowa kapituła

Warto zauważyć, że dość obszerna sekcja dotycząca kapituły jest umieszczona w rozdziale o tożsamości i zadaniach opatki. I to ona ma ją zwoływać i to ona osobiście na równi z innymi, ma wyznać swe własne braki i ona również włącza wszystkie siostry w zaradzenie sprawom dotyczącym dobra klasztoru.

Przynajmniej raz w tygodniu powinna opatka zwołać siostry na kapitułę

Chociaż pierwszym źródłem dla tego tekstu jest reguła Benedyktyna, to kapituła w Forma vitae odzwierciedla ewolucję struktury wspólnotowej, jak miała miejsce w ciągu wieków dzielących obie reguły.

W Forma vitae spotkanie sióstr zwołanych przez opatkę nazywa się capitulum, termin nieznany regule Benedykta. Jest ono zwoływane przynajmniej raz w tygodniu, co jest prawnym obowiązkiem opatki, a nie zależne od potrzeby omówienia ważnych spraw. Jest to wiec spotkanie o charakterze zwyczajnym, cyklicznym, opierającym się na wspólnotowym rytmie życia. Po pierwszej części o charakterze pokutnym, opatka wraz z siostrami omawia wszystko to, co dotyczy dobra klasztoru, bez rozróżnienia pomiędzy sprawami bardziej lub mniej ważnymi. U Klary wszystkie siostry rozmawiają, u Benedykta opat wysłuchuje zdania mnichów, po czym sam rozważa wszystko. Ostateczna decyzja nie należy jedynie do opatki: wydaje się raczej, że wszystko rozwiązuje się podczas spotkania, w którym matka uczestniczy jako „pierwsza z równych”.

Kapituła klariańska nie jest więc organem doradczym, ale organem władzy, z którym opatka realnie dzieli swoje zadanie zarządzania, w kwestiach dotyczących dobra wspólnego: w ten sposób władza opatki jest ograniczona przez zgromadzoną wspólnotę.

Podczas kapituły klariańskiej omówienie wspólnych spraw jest poprzedzone aktem pokutnym oskarżenia się z „wspólnych i publicznych wykroczeń i zaniedbań”, czyli przewinień popełnionych przeciw obserwancji życia wspólnotowego. Widoczny jest tu wpływ praktyki tak zwanej kapituły win, długiej tradycji monastycznej, chrakteryzującej się spontanicznym oskarżaniem się z zewnętrznych przewinień i napomnienia braterskiego, które stosował przełożony, nakładając pokutę jako zadośćuczynienie za wykroczenie.

Klara łączy w jedno spotkanie tę pokutną praktykę oraz omawianie spraw dotyczących dobra wspólnego. Za tym związkiem jest mądrość głębokiej intuicji: kiedy wszystkie, matka i siostry, wyznały własne przewinienia względem wspólnoty, serca są w lepszej dyspozycji, w pokorze i prawdzie, aby omówić to, co dotyczy dobra wszystkich. Łatwiej wtedy przeprowadzić rozeznanie wolne od prywatnych interesów lub negatywnych uczuć. Nic, tak jak uznanie własnych grzechów, mnie otwiera serca na działanie Ducha. Prawda, pokora i zażyłość cechowały więc kapitułę klariańską. Nie ma wzmianki o wzajemnym oskarżaniu, ani nie mówi się wprost, że opatka nakłada siostrom pokuty i napomina je. O tym mówi się natomiast w rozdziałach 9 i 10 dotyczących pewnych wykroczeń, które opatka ma poprawiać w swej relacji z poszczególnymi siostrami. Tu wydaje się, że Klara chce podkreślić, że w tym zakresie matka jest na tym samym poziomie co wszystkie inne siostry, zrównana przez wyznanie własnych win. Cotygodniowa kapituła sióstr nie jest więc tylko ćwiczeniem ascetyczno-pokutnym, ale uprzywilejowanym miejscem spotkania wspólnoty, w którym jedność wzajemnej miłości, poprzez ofiarowane i przyjęte przebaczenie, wzmacnia się, intensyfikuje i wpływa na rozeznanie wspólnego dobra.

Często bowiem Pan mniejszemu objawia to, co jest lepsze

Sekcja dotycząca kapituły kończy się motywacją, dla której matka ma omawiać to, co dotyczy dobra wspólnego z wszystkimi siostrami. Nawet siostra najmłodsza i najkrócej przebywająca w klasztorze może widzieć rzeczy lepiej od starszych, ponieważ rozeznanie jest darem Ducha, którego Bóg udziela temu, kto ma serce czyste, posłuszne jego słowu. Jedynie otwarcie na Ducha Pańskiego i Jego święte działanie daje wiarygodność w wyborach podejmowanych wspólnie.

Nie wolno zaciągać poważnego długu

Sprawa kompetencji kapituły zostaje przedstawiona zaraz później: aby zaciągnąć duży kredyt, wymagana jest zgoda wszystkich sióstr. Klara wyraża tu tę normę dotyczącą długów, zważywszy na delikatność tej kwestii, która może mieć poważne konsekwencje na wspólnotę: związek zależności od osoby, od której otrzymało się pożyczkę, jak również bycie przymuszonymi do rytmu nadmiernej pracy, aby zwrócić dług na szkodę poziomu życia. Trzy warunki muszą być spełnione, aby zaciągnąć poważny dług: zgoda wszystkich sióstr, konieczność pożyczki i udział prokuratora. Prokurator, dany Zakonowi Braci Mniejszych od Innocentego IV, który zamiast „przyjaciół duchowych”, przewidzianych w Regule zatwierdzonej, mógł przyjmować pieniądze w imieniu braci, był zaufaną osobą, która zajmowała się ekonomicznymi sprawami klasztoru i aktami publicznymi. Jest znaczące, że w Regule Klary prokurator pojawia się jedynie tutaj. On nie zarządza posiadłościami, których wspólnota nie ma, ale jedynie zaciąga długi.

Niech opatka nie przyjmuje żadnego depozytu do klasztoru

Kontynuując omówienie kwestii ekonomicznych Klara zakazuje przyjmowanie do klasztoru depozytów. Według prawa kościelnego, kto ukradł dobra z miejsca świętego, popada w ekskomunikę jako winny świętokradztwa. Dlatego często zdarzało się, że klasztory wykorzystywane były do przechowywania cennych dóbr. Chodzi tu o złoto, srebro, pieniądze, klejnoty i inne tego rodzaju przedmioty. Wspólnota nie ma mieć zbyt ścisłych związków ze sprawami świeckimi, by otrzymywać z tego tytułu dla siebie protekcję czy korzyści. Klara pragnie wspólnoty wolnej, nie wplątanej w sprawy świeckie, która służy jedynie Panu, a nie bogatym i wpływowym tego świata.

Urzędy i radne

Po tej samej linii komunii i współodpowiedzialności, która ożywia kapitułę, idą również dwa inne elementy struktury wspólnotowej: urzędy i radne.

ważniejsze obowiązki klasztoru powinny być wybierane za wspólną zgodą wszystkich sióstr

O urzędniczkach nie mówi się nic ponad to, że będą wybrane za zgodą wszystkich sióstr, które mogą również decydować o zmianie tych ról i powierzyć je innym w przypadku, gdy będzie się to wydawać użyteczne i stosowne. Te proste motywacje: pożytek i stosowność ukazują ponownie wielkie zaufanie Klary wobec sióstr.

trzeba wybrać przynajmniej osiem sióstr radnych

Dyskretki stanowią najściślejszą radę opatki, która ma obowiązek pytać je o zdanie w pewnych kwestiach, różnych od spraw, o których mowa w przypadku kapituły z wszystkimi siostrami. Z tekstu wynika, że dyskretki są wzywane w przypadku, gdy chodzi o zasadnicze wartości Forma vitae, wtedy gdy, aby nimi żyć, konieczne jest szczególne rozeznanie: rozdzielanie jałmużny; zapewnienie tego, co dana siostra potrzebuje, gdy są jej przysłane pieniądze; nakładanie pokuty siostrom, które służą poza klasztorem, gdy wpadają w jakąś umyślną winę; czuwanie nad relacjami sióstr z osobami z zewnątrz, asystując podczas rozmów przy kracie i z tymi, którzy wchodzą do klasztoru. W tych przypadkach Forma życia wprost wymaga rady dyskretek. Nie pełnią więc one właściwie roli zarządzania, ale pomagają opatce w rozeznaniu dobra w różnych sytuacjach.

Przy wyborze radnych, podobnie jak w przypadku mistrzyni, discretio, roztropność jest cnotą fundamentalną. Dyskretki nie są nowością Klary, ale instytucją tamtego czasu. Brakuje ich w regułach franciszkańskich, są już natomiast obecne w konstytucjach z 1239 roku. Gdy uważa się to za korzystne, również radne należy zmienić.

Urzędniczki i radne są wybierane za zgodą wszystkich sióstr, by „zachować jedność, wzajemną miłość i pokój”. U Benedykta osiąga się te wartości odgórnie, powierzając jednej tylko osobie zarząd wspólnotą, natomiast u Klary dzieje się to oddolnie, czyniąc siostry współodpowiedzialnymi i uczestniczkami decyzji dotyczących wspólnego dobra.

Słowa klucze rozdziału czwartego to: posługa, wspólny pożytek, jedność wzajemnej miłości i pokój. Jest to innymi słowy „sposób przeżywania świętej jedności” – intuicja charyzmatyczna powierzona siostrom przez Franciszka od samego początku, pierwsza inspiracja i jednocześnie cel, któremu służy organizacja wspólnotowa razem z osobami pełniącymi ważne funkcje i ze strukturami prawnymi. Znajdujemy tu połączenie pomiędzy wertykalnością władzy opata w tradycyjnym monastycyzmie oraz horyzontalnością prymatu wspólnoty, pomiędzy pasterską odpowiedzialnością opatki i współodpowiedzialnością sióstr, pomiędzy discretio matki i discretio wszystkich sióstr, również wezwanych do rozeznawania wspólnego dobra.

 

Judyta Katarzyna Woźniak OSCCap

na podstawie: Federazione S. Chiara di Assisi delle Clarisse di Umbria-Sardegna, Il Vangelo come forma di vita. In ascolto di Chiara nella sua Regola, Padwa 2007.