Siostry Klaryski

3 sierpnia 2022

Do rodziny franciszkańskiej należą siostry świętej Klary, które przewiązują charakterystyczny, biały sznur na czarnych habitach. Obecnie jest ich w Polsce sto trzy. Żyją w sześciu wspólnotach: w Krakowie, Starym Sączu, w Sitańcu koło Zamościa, w Miedniewicach, Skaryszewie i Sandomierzu. Rzadko pojawiają się poza klauzurą, gdyż ich życie i powołanie spełnia się wewnątrz klasztoru, na modlitwie. Poza Polską klaryski tej rodziny żyją w kilku regionach Włoch oraz w Meksyku.

Zatwierdzenie swojej obecności w Kościele siostry zawdzięczają papieżowi Urbanowi IV, który w 1264 roku dla istniejących klasztorów ustalił jednolitą Regułę. Papież w tej Regule nadał świętej Klarze tytuły Założycielki i Patronki Zakonu, co było bardzo ważnym aktem w Kościele. Siostry, które do tego czasu identyfikowano jako „damianitki” – żyjące według stylu klasztoru San Damiano, mogły odtąd przyjąć nazwę „klarysek”, sióstr świętej Klary z Asyżu. Dokonało się to jedenaście lat po śmierci Klary. Przez wiele stuleci Reguła Urbana IV była uznawana przez większość klasztorów klarysek. Osiemset lat historii franciszkańskiej i klariańskiej jest bardzo bogate i zdarzało się (i nadal zdarza), że wspólnoty się reformowały zmieniając swoje prawo zakonne. Tradycyjnie przez stulecia klaryski „urbanistki” łączą swoją posługę z Zakonem Braci Mniejszych Konwentualnych. Ta więź trwa od początku obydwu Zakonów, które jako najstarsze gałęzie wciąż pielęgnują życie franciszkańskie i owocują poprzez nowe powołania. W 2021 roku powstała polska federacja klarysek, która jednoczy wszystkie sześć wspólnot.

Jako mniszki żyjące w klauzurze, czas oddają wielbieniu Boga i wstawiennictwu za Kościół i świat. Papież Franciszek oczekuje od sióstr żyjących w klasztorach kontemplacyjnych miłości i troski dla współczesnego człowieka, dla mężczyzn i kobiet. Klaryski czynią to podejmując ascezę i nawrócenie przede wszystkim we własnym sercu. Dla wspólnot franciszkańskich ważnym świadectwem jest ubóstwo i poprzestawanie na tym, co konieczne. Także klaryski, mimo że Reguła pozwala na posiadanie własności, nie mają nadmiaru, a pomoc wiernych i dobroczyńców wciąż jest motywem dziękczynienia i błogosławieństwa. Modlą się za wszystkich, których dobroć serca skłoni do wspomagania sióstr w służbie Bożej. Na ile pozwalają warunki klauzury, podejmują one pracę związaną z codziennymi życiowymi zadaniami, a także wykonują szaty liturgiczne, paramenty, ikony, różańce i kartki okolicznościowe. Starają się odpowiedzieć, na miarę możliwości, każdej prośbie ludzi, którzy przychodzą do furty, przekazują je telefonicznie, pocztą zwykłą lub mailową. Najważniejszą posługą są więc modlitwy wstawiennicze w powierzanych intencjach.

W Polsce ta rodzina klarysek obecna jest od XIII wieku. Przyczyniła się do tego Salomea, córka jednego z książąt piastowskich, Leszka Białego, urodzona w 1212 roku. Historia sióstr splata się więc z losami Piastowiczów i okresem „rozbicia dzielnicowego”. Salomea jeszcze jako dziewczynka, została wysłana na dwór węgierskich Arpadów, aby stać się małżonką księcia Kolomana. Jednak młodzi złożyli w małżeństwie ślub wstrzemięźliwości i oddali swe życie Bogu. Z woli króla węgierskiego zarządzali terenem dzisiejszej Chorwacji i Słowenii, gdzie poznali życie franciszkańskie „na gorąco”. Po drugiej stronie Adriatyku, we włoskiej Umbrii, wciąż żyli pierwsi bracia Franciszka, żyła także sama Klara. Z rodziny Arpadów pochodziła jedna z pierwszych świętych franciszkańskich – św. Elżbieta Węgierska, księżna Turyngii (+1231). Dla Salomei była to siostra jej męża Kolomana.

Salomea zasłynęła z dobroczynności wśród swoich poddanych. Także w rodzinie Arpadów była kochana. Dzięki jej zabiegom dwie córki tego rodu: Kinga (Kunegunda) i Jolenta zostały zaślubione książętom polskim. Gdy nastały najazdy tatarskie na Europę, Koloman podjął walkę, ale zginął w bitwie. Trzydziestoletnia wdowa oddała wtedy swoje dobra na rzecz Kościoła i wróciła na ziemie polskie. W tamtym czasie św. Agnieszka, córka Ottokara w Pradze, przyjęła „formę życia” Klary, a nawet wymieniała z nią listy, aby lepiej rozumieć duchową inspirację ksieni z San Damiano. Bł. Salomea, jako wdowa na dworze swego brata Bolesława, szybko zrezygnowała z życia świeckiego i doprowadziła do założenia w 1245 roku pierwszego klasztoru damianitek – klarysek. Wspólnota przeniosła się później do Skały, a po śmierci bł. Salomei, gdy jej ciało franciszkanie sprowadzili uroczyście do Krakowa, także siostry otrzymały nowy klasztor. Od 1316 roku do dzisiejszego dnia zamieszkują przy kościele św. Andrzeja.

Drugim ważnym klasztorem jest fundacja w Starym Sączu. Wiąże się ona z osobą św. Kingi. Przybyła ona z Węgier i poślubiła syna Leszka Białego: Bolesława, brata Salomei. Bardzo dbała o swoją nową ojczyznę, o jej rozwój i kulturę. Doprowadziła do kanonizacji św. Stanisława biskupa, która odbyła się w Asyżu. Po śmierci męża, ze swych dóbr ufundowała klasztor klarysek i sama tam wstąpiła.

Jolenta została zaślubiona księciu wielkopolskiemu Bolesławowi. Porodziła mu kilkoro dzieci, między innymi Jadwigę, przyszłą żonę księcia Władysława Łokietka. Była oddaną żoną i matką, wychowawczynią dla dzieci z rodzin książęcych i dobrodziejką zakonów. Po śmierci męża, ufundowała klasztor klarysek w Gnieźnie i tam przebywała do swej śmierci. Niestety klasztor ten został zniszczony podczas zaborów.

Klasztory w Miedniewicach, Sitańcu, Skaryszewie i Sandomierzu powstały w ostatnich dziesięcioleciach i są młodymi wspólnotami. Ale już wpisały się w duchowy profil Kościoła swoich okolic. I cieszą się opieką i życzliwą pomocą wiernych.

Pięć wspaniałych świętych kobiet stoi u początków obecności klarysek w Polsce: św. Klara (+1253), św. Agnieszka z Pragi (+1282), bł. Salomea (+1268), św. Kinga (+1292), bł. Jolenta (+1298) – osoby dojrzewające do swoich społecznych ról, ale także wpatrzone w Chrystusa ukrytego pod zasłoną wiary. Zaangażowane w życie wokół nich, ale także odważnie poszukujące duchowych wartości. Klaryski kontynuują tą duchową wędrówkę, a historię ośmiu stuleci traktują jako bogactwo, z którego można wiele się nauczyć. Szczególna lekcją jest świadoma obecność, wierność, cierpliwość i hojność.

Gdy Zakon powstawał we Włoszech, przemiany społeczne już kruszyły dawny feudalizm. Rodziły się wolne miasta. Natomiast w Polsce w tamtym czasie nie było jeszcze takich środowisk, więc potrzebne były fundacje i konkretna pomoc materialna wspólnotom. Różne zawirowania historii: wojny, epidemie, klęski naturalne, indywidualne historie domagały się intensywnej modlitwy i wstawiennictwa. Takie same wydarzenia nękają społeczeństwo również dziś. Potrzeba cichych świadków zaufania Bogu i wstawiennictwa za świat: za każdego mężczyznę i każdą kobietę. Za całe stworzenie. Klaryski wiernie i hojnie trwają przed Bogiem, aby Go wielbić, kochać i powierzać Mu każdego człowieka.

s. Ewa Hop OSC

Zapraszamy do odwiedzenia stron sióstr:

Kraków
klaryski@klaryski.pl, klaryski.pl

Stary Sącz
sekretariat@klaryski.sacz.pl, klaryski.starysacz.org.pl

Sandomierz
klaryski_sandomierz@neostrada.pl, klaryski.sandomierz.franciszkanie.pl

Zamość
klasztor@klaryski.com.pl, klaryski.com.pl

Miedniewice
klaryski_m@zakon.opoka.org.pl, miedniewice.franciszkanie-warszawa.pl/siostry-klaryski

Skaryszew
klaryski.skaryszew@gmail.com, klaryski.opw.pl

Bibliografia:

Niezgoda C., Św. Klara w świetle Poverella., Klasztor Sióstr Klarysek, Kraków 1993.

Niezgoda C., Błogosławiona Salomea Piastówna, Klasztor Sióstr Klarysek, Kraków 1996.

Niezgoda C., Święta Kinga. Żywot hagiograficzny, Bratni Zew, Karków 1999.